Schmogrow.de

Geschichtliches

Kjarmuša a žnjowny źěk

W běgu burskego lěta su žni stawnje měli centralne město. Kak wósebnje wažne su za wejsnu zgromadnosć byli bogate trajdowe žni, wótbłyšćujo se pśedewšym pśi nałogach kaž zabijanje kokota a łapanje kokota. Trajdowe žni pak njejsu byli jadnučke zawěsćenje wejsnego zgromaźeństwa, aby luźe se bližecu zymu mimo starosćow pśežywili. Gaž jo muzika na lěśojskich žnjownych swěźenjach dohuzněła, jo na burjow hyšći dłujki a źěłapołny cas cakał. Pśedewšym jo było notne, pózdne płody kaž rěpu a kulki domoj wózyś. Te su byli tejerownosći wažna caroba, a nic napóslědk ga su musali teke zbóžo w zymjem derje zastaraś.

Gaž su byli slědne pólne płody ze zgromadnymi mócami domoj chowane – pśi kulkowych žnjach su se mjazysobu pomogali – a wejsanarje su se radowali nad bogatymi žnjami, su zasej měli góźbu k swěśenjeju.


Naše prědowniki, kenž su pśisamem wšykne wěrjece byli, su se Bogoju źěkowali za bogate žni a dobre wjedro. Smogorjowarje swěśe pó starem nałogu až do źinsajšnego žnjowny źěkowański swěźeń. K tomu su až do 1950tych lět do Prjawóskeje cerkwje namšu chojźili. Bóžy dom su z darami z pólow a gumnow swětocnje hupyšnili. Kuždy jo rady dawał, což jo měł a daś mógał. Tak nazběrane dary su se pó namšy dermo pótrěbnym luźam rozdawali – tak na cerkwińske domy, źiśownje abo wótwardowańske domy. Žnjowne źěkowańske namše su w cerkwinych stawiznach južo kradu jěsno swěśili, ale akle w 19. stolěśu jo se žnjowny źěkowański swěźeń w Pšuskej zarědował ako oficialny swěty źeń. Zawěrno jo z tym swěźenim teke gronko „Bogoju źěk!“ nowy huznam dostał.


Dalšny wjeliki swěźeń na kóńcu žnjow jo była kjarmuša. Wóna jo, tak kaž w februarje zapust, za burow mjazka mjazy kradu źěłapólnym lěśojskim a tšochu měrnjejšym zymskim casom. Słowo „kjarmuša“ póchada wót nimskego „Kirchmess“ w zmysle huswěśenja cerkwje. To jo něga był stary katolski nałog huswěśenja noweje cerkwje a pótom wótpowědujuce spominanje lětnych wrośenicow. Kak jo se w Smogorjowje swěźeń huwił na źnjowny źěkowański swěźén, njamóžomy źinsa wěcej dokradnje groniś.

Kjarmuša jo se swěsiła na kóńcu tyźenja w oktobrje, gaž su žni byli pód kšywom. We wejsnem gósćeńcu jo była reja, a wósada jo se zmakała w swěźeńskich serbskich rejowańskich drastwach. Za burjow jo se pó njeměrnem lěśu na póli zachopił tšochu měrnjejšy zymski cas. Muske su se zaběrali ze zastaranim zbóža, hupórěźanim rolnikarskego rěda a zastaranim žywnosći z palnym drjewom. Žeńske pak su domacne źěło zwónoźili, za kótarež hob cas lěśa cesto pśe mało casa běšo.

Teke kulturne žywjenje we jsy jo pśiběrało. Za źowća jo se pó kjarmušy zachopiła pśěza. Wóna jo trała až do zapusta. Togodla jo do źinsajšnego nałog, až se źowća, kótarež su se w tom lěśe górjejbrali, do wejsneje młoźiny pśiwzeju. Wóni su něnto prědny raz na pśězu šli. Gólcy su musali hyšći až do zapusta cakaś, aby se do młoźiny pśiwzeli. Žnjowne hunoski ze swójskeje žywnosći źe su za nejwěcej luźi našeje jsy gópodarski wóznam zachadnosći zgubili, nałogi na kóńcu žnjow pak su žywe wóstali.